Hellim Nedir?
Hellim, Kıbrıs kökenli, taze bir peynir çeşididir. Genelde kızartılıp tüketilen bu peynir çeşidi, Kıbrıs’ta yüzlerce yıldır üretilip tüketilmektedir.
Kelime kökeni açısından bakıldığında hellimin Mısır Arapçası hâllûm sözcüğünden geldiği tahmin edilir. Peynirin Kıbrıs’ta bilinen en eski üretim tarihi ise 16. yüzyıla kadar dayanır. O dönemde Kıbrıs’ı ziyaret eden İtalyanlar, bu yörede halloumi adlı bir peynirin yapıldığını kaydeder. Ancak 14. yüzyıla dayanan bir Mısır yemek kitabında yer alan salamura peynir tarifi, bu peynir tarifinin Mısır’dan Levant bölgesine oradan da Kıbrıs’a geçmiş olabileceğini gösterir.
Günümüzde, hellim peyniri en çok Kıbrıs ve Levant bölgelerinde üretilir. Özellikle Kıbrıslı nüfusun yoğun olduğu ülkelerde hellim üretimi ciddi bir boyut kazanmıştır. Hem Güney Kıbrıs hem de Kuzey Kıbrıs’ın ihraç ettiği en önemli ürünler arasında da hellim peyniri yer alır.
Hellim yapımında zaman zaman koyun veya inek sütü kullanılsa da en dayanıklı ve lezzetli hellim, keçi sütünden yapılanıdır. Peynirin yapımı esnasında içine genelde tuz ve bazen de nane katılır. Çeşitli baharatlar da hellimi çeşnilendirmek için tarife eklenebilir. Yüksek protein ve yağ oranına sahip olan hellim, çoğunlukla kızartılarak yenir. Bazı tariflerde, hellim, rendelenip makarnaya ya da çeşitli soslara katılabilir. Elbette, yöresel bir peynir olması ve Kıbrıs’ta yüzyıllardır üretilmesi, hellimin sayısız tarifte kullanılmasına neden olmuştur.
Hellim Peyniri Nasıl Yenir?
Kıbrıs mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden olan hellim, çeşitli biçimlerde tüketilebilir. Hellimin en yaygın tüketim şekilleri şunlardır:
Kahvaltıda: Hellim peyniri ister kızartılarak ister kızartılmadan kahvaltıda tüketilebilir. Hellim peynirinin yumuşak bir aromasının olması ve fazla tuzlu olmaması, onu kahvaltılar için ideal bir peynir türü haline getirir.
Eşlikçi olarak: Peynir tabaklarında, çeşitli içeceklerin yanında, hellim peynirini eşlikçi olarak tüketmek mümkündür. Meze olarak çeşitli yemeklerin yanında da sunulabilir.
Salatalarda: Hellim peyniri, salatalarda sıklıkla tercih edilir. Yağ oranı yüksek olmasına rağmen iyi bir protein ve kalsiyum kaynağı olması, özellikle sağlıklı beslenmeye dikkat eden kişilerin hellim peynirini diğer peynirlere tercih etmesine neden olur. Salatalarda kullanılacak hellim peyniri kızartılabilir, rendelenebilir veya herhangi bir işlemden geçmeden direkt sunulabilir.
Makarnalarda: Makarnaların üstüne rendelenen Kıbrıs hellim peyniri, yemeğe eşsiz bir aroma ve lezzet katar. Hafif bir peynir çeşidi olması ve aroma olarak baskın olmaması nedeniyle makarnanın tadını bastırmaz ancak çeşni katar.
Böreklerde: İsterseniz yufka ve lavaşların içerisine hellim dilimleri koyarak pratik börekler yapabilirsiniz. Bununla da kalmayıp lor peyniri kullandığınız çeşitli börek tariflerinde rendelenmiş hellim kullanmayı deneyebilirsiniz.
Mangallarda: Kızartılan bir peynir türü olması nedeniyle hellim, barbekü ve mangallarda eşsiz bir yere sahiptir. Bu tür sunumlarda tavuk, sucuk, sosis ya da balık yanında hellim peyniri sunabilirsiniz. Közlenmiş biber, sotelenmiş sebzeler ve leziz meşrubatlarla birlikte bu ziyafete apayrı bir çeşni katabilirsiniz.
Hellim Nasıl Kızartılır?
Hellim peyniri kızartma, doğru şekilde yapıldığında gerçekten eşsiz bir lezzet sunar. Elbette, – her şeyde olduğu gibi – bu işin püf noktalarını bilmek de elzemdir.
Tavada Hellim Kızartma
Hellim peynirini sabah kahvaltıda ya da yemeklerin yanında meze olarak sunabilirsiniz. Elbette, iyi bir hellim kızartma için çeşitli malzemeler gereklidir; bunlar:
- Hellim peyniri
- Tereyağı
- 1-2 diş sarımsak
- (İsterseniz) kekik
Eğer tüm malzemeler hazırsa adım adım tavada hellim kızartma yapmaya hazırsınız:
- Öncelikle, hellim peynirini dilimleyin – aşırı küçük dilimlere ayırmayın,
- Kızartma işlemini yapacağınız tavayı ocağa koyun ve altını yakın – peynirleri daha eklemeyin,
- Tavaya tereyağını ekleyin ve sarımsakları doğrayın,
- Tavayı sallayarak sarımsakların dağılmasını sağlayın,
- Peynirleri ekleyin ve orta ateşte arkalı önlü güzelce pişirin,
- İyice kızaran peynirlerin üstüne kekik atın ve peynirleri ters yüz edin,
- Birkaç dakika böyle kızarttıktan sonra tavanın altını kapatabilirsiniz,
- Servis etmeye hazırsınız, afiyet olsun!
Mangalda Hellim Kızartma
Hellim peyniri, mangalların olmazsa olmazlarındandır. Sosis, tavuk, bonfile, salam ya da sucuk gibi her çeşit etle birlikte tüketebileceğiniz mangalda hellim kızartma tarifi için yalnızca birkaç malzemeye ihtiyacınız var:
- Hellim peyniri
- 2 adet orta boy domates
- 1 adet limon
- Tuz
- Taze nane
- (İsterseniz) biraz kekik
Malzemeleriniz hazır, kömürleriniz köz ise tarifi yapmaya başlayabilirsiniz:
- İlk olarak, hellim peynirini ince ince kesiniz,
- Hellimleri ızgara teline koyup her iki tarafını da güzelce pişirin,
- Hellimler pişerken domatesleriniz güzelce dilimleyip tuzlayın,
- Hellimlerin üstüne biraz limon suyu sıkın ve domatesler ile birlikte servis edin,
- Dilerseniz hellimleri servis ederken üzerine taze nane ve biraz da kekik koyabilirsiniz.
Hellim Peyniri Hangi Yörenin?
“Hellim peyniri nerenin?” sorusu, çokça karşılaştığımız sorulardan birisi. Türkiye’ye 21. yüzyılda yayılmış ve popülerliğini yıldan yıla arttırmış hellim peyniri, aslında Anadolu topraklarına has bir peynir değildir. Severek tükettiğimiz bu peynir, yüzyıllardır Kıbrıs yöresinin başlıca yöresel lezzetleri arasında yer almıştır. Kıbrıs’ı ziyaret eden seyyahlar bu peynirden bahsetmiş, Kıbrıs üstünde kurulan devletler bu peyniri dış dünyaya ihraç etmiştir. Hellim peyniri günümüzde de Güney Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs ülkelerinin başlıca ihracat ürünleri arasında yer almaktadır.
Hellim peyniri, Kıbrıs’ın yanı sıra Orta Doğu’nun çeşitli ülkelerinde de üretilir. Lübnan başta olmak üzere Doğu Akdeniz ve Levant bölgesinin mutfağında hellimin ciddi bir yeri vardır. Mısır ve Birleşik Krallık gibi Kıbrıslı göçmen nüfusunun yoğun olduğu ülkelerde de hellim peynirine büyük bir rağbet söz konusudur. Hatta, ciddi bir Kıbrıslı Rum ve Türk göçmen nüfusunun bulunduğu Birleşik Krallık’ta hellime olan talep, Kıbrıs hariç tüm Avrupa ülkelerinden daha fazladır. İlginç bir biçimde, bu peynirin Türkiye’de ciddi bir popülerlik yakalaması – yukarıda bahsettiğimiz üzere – 2000’li yıllardan sonra gerçekleşmiştir.
Kıbrıs Hellim Peyniri
Kıbrıs hellim peyniri, ülkenin en ciddi ihraç ürünleri arasındadır. Bu peynir, Kıbrıs yöresine ait çeşitli yemeklerde ve tariflerde yoğunlukla kullanılır. Kıbrıs’ta hellim ile yapılan tarifler arasında şunlar yer alır:
Magarina bulli: Tavuklu makarna anlamına gelen magarina bulli, Kıbrıs yöresinin en sevilen yemekleri arasındadır. Tavuk kalça, domates, kuru soğan, makarna, tereyağı, hellim, zeytinyağı ve çeşitli baharatlar ile yapılır. Hazırlaması 15 dakikayı bulmayan bu tarif, yaklaşık 1 saat içerisinde hazır olur.
Kırmızı biberli hellim sarma: Kızarmış hellim peynirinin kırmızı bibere sarıldığı bu tarif, bir yiyenin bir daha bırakamayacağı türden bir lezzet. Görüntü olarak da oldukça iştah açıcı bir yemek olan kırmızı biberli hellim sarmayı, farklı tatlar denemek isteyen herkese öneriyoruz.
Hellimli ekmek: Hiç peynirli ekmek yapmayı denemiş miydiniz? Hellim peyniri sayesinde yapabilirsiniz. Dereotu eşliğinde güzelce mayaladığınız bir hamura hellim peyniri ekleyerek sağlıklı ve leziz bir ekmek yapabilirsiniz.
Ispanaklı hellimli börek: Bu tarifin geleneksel ıspanaklı börek tarifinden çok da bir farkı yok aslında. Normalde ıspanaklı börek yaparken lor peyniri kullanılır, bunun yerine hellim koyarak rahatlıkla ıspanaklı hellimli börek yapabilirsiniz. Hellimleri rendelerseniz ya da küp küp doğrayarak böreğe ekleyebilirsiniz.
Çıtır hellim peynir pane: Yumurta ve galeta ununa buladığınız hellim peynirlerini tereyağında pişirerek harika bir peynir pane yapabilirsiniz. Özellikle akşam yemeklerinde tercih edebileceğiniz bu tarif, size gerçekten eşsiz bir lezzet sunacak.
Hellim Peyniri Nasıl Yapılır?
Hellim peyniri hakkında en çok merak edilen sorulardan birisi de “Hellim peyniri nasıl yapılır?” sorusudur. Hellim peynirinin üretim aşaması, çoğu peynirden farklıdır; bu farklılık, hellimin daha farklı bir aromaya ve tada sahip olmasını sağlar.
Geleneksel hellim peyniri, pastörize edilmemiş çiğ sütten üretilir. Taze süt, ısıtılıp bir süre bekletilerek mayalanır. Pıhtılaşma başladığında pıhtılar parçalara ayrılarak karıştırılır ve ardından kalıplara alınarak baskı işlemine girer. Dikdörtgen bir biçimde kesilen peynir taslakları, salamuraya yatırılır ve bir süre bekletilir. Salamura sürecinde daha tuzlu ve hafif ekşi bir aromaya kavuşan hellim peyniri, yeterine bekledikten sonra kullanıma hazır hale gelir.
Her ne kadar geleneksel tarif pastörize edilmemiş süt içerse de çiğ sütten kaynaklanabilecek hastalıklar, bu yöntemin yavaş yavaş değişmesine neden olmuştur. Günümüzde, pastörize süt ya da kültür kullanımı çok daha yaygındır. Özellikle ticari amaçla üretilen hellim peyniri, pastörize edilmiş sütten imal edilir.
Hellim Peyniri Faydaları
Hellim peyniri faydaları, sağlıklı beslenen kişiler tarafından sıklıkla merak edilir. Özellikle yağlı bir peynir türü olması nedeniyle çoğu kişi hellim peynirine biraz mesafeli durmayı tercih eder. Halbuki, hellim peyniri, sağlık için fazlasıyla faydalıdır.
İşte hellim peynirinin başlıca faydaları:
- Yüksek protein içeriği sayesinde spor yapan kişiler için idealdir,
- Bir kalsiyum kaynağı olması, hellim peynirini kemik gelişimi açısından oldukça faydalı bir yiyecek haline getirir,
- Özellikle bebeklerin ve küçük yaştaki çocukların kemik gelişimi için tavsiye edilir,
- Kas fonksiyonları, sinir iletimi ve kan pıhtılaşması gibi çeşitli vücut fonksiyonlarında önemli rol oynar,
- B12 başta olmak üzere B vitaminleri açısından oldukça zengin bir peynir çeşididir,
- Enerji üretimi, sinir sistemi ve hücre metabolizması için önemlidir,
- Fosfor, magnezyum, çinko gibi çeşitli mineralleri içerir,
- Dişlerin güçlenmesini sağlayıp dişlerde oluşabilecek çoğu hastalığın önlenmesinde rol oynar,
- Kasların büyümesini ve gelişmesini hızlandırır,
- Vücuttaki kan şekerinin dengelenmesini büyük oranda kolaylaştırır,
- Hormon üretimini arttırır,
- Vücudun savunma mekanizmasını güçlendirip bünyeyi kuvvetlendirir,
- İnsülin duyarlılığını iyileştirip şeker hastalığına karşı koruyabilir.
Görülebileceği üzere, hellim peyniri, vücuttaki çeşitli bölümlerin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar.
